Drie onderzoekers van de Universiteit Twente hebben een zogeheten Proof of Concept-subsidie (PoC) ontvangen van de European Research Council (ERC). Prof. Mariëlle Stoelinga, prof. David Fernandez Rivas en prof. Jeroen Leijten krijgen 150.000 euro voor het vermarkten van een idee dat is ontstaan tijdens hun eerder al door de ERC gefinancierde projecten. Het aantal PoC’s van de UT komt hiermee op dertig uit en daarmee behoort Twente tot de top van (ondernemende) universiteiten in Europa.
David Fernandez Rivas: Lab-In-Skin
Voor David Fernandez Rivas (faculteit TNW, TechMed Centrum) is dit alweer de derde PoC. Het benadrukt zijn expertise in de ontwikkeling van effectieve technologie.
Fernandez wil met zijn project bijdragen aan het terugdringen van dierproeven én het realiseren van kostenbesparing bij het testen van nieuwe medicijnen. ‘Ook hebben we met zijn allen snellere manieren nodig om nieuwe medicijnen te testen,’ vertelt hij. ‘Deze subsidie biedt de unieke kans een baanbrekend concept te onderzoeken dat de tijd om medische behandelingen te evalueren kan verkorten en vervuiling van het milieu vermindert.’
Fernandez Rivas houdt zich al een tijd bezig met het injecteren zonder naalden en krijgt daarvoor ook veel (media-)aandacht. Tevens is hij medeoprichter van het UT-spin-offbedrijf FlowBeams.
Het idee erachter is dat iedereen een aantal prikken in diens leven krijgt, zoals vaccinaties. Sommige mensen krijgen met grote regelmaat medicijnen toegediend via een injectie; denk daarbij bijvoorbeeld aan insulinespuiten voor diabetespatiënten. ‘Injecteren met naalden brengt een aantal risico’s met zich mee, zoals de kans op infecties bij patiënten,’ vertelt Fernandez Rivas. ‘Ook zijn er risico’s voor zorgpersoneel. Zij kunnen bijvoorbeeld per ongeluk zichzelf prikken in plaats van de patiënt. Daarnaast kan het pijn doen en raakt de huid beschadigd, wanneer je heel vaak injecties toegediend krijgt. Bovendien heeft ongeveer twintig procent van de wereldbevolking last van prikangst.’
Met de technologie van FlowBeams is dit verleden tijd. ‘Met onze technologie dient de vloeistof die we gaan injecteren tegelijkertijd als naald. Hierdoor is er geen metalen naald meer nodig,’ aldus Fernandez Rivas.
Met deze PoC-subsidie brengt de hoogleraar verschillende projecten bijeen: Bubble Gun, dat eerder al een andere grote Europese subsidie ontving, en projecten van twee eerdere PoC’s: BoldJet en Plant-a-Jet. Deze combinatie moet leiden tot een nieuwe tool voor tests op een kunstmatige mensenhuid (de zogeheten skin-on-chip-technologie).
Marielle Stoelinga: RUBICON
Autonoom vervoer, vliegende bots en natuurlijk kunstmatige intelligentie: zomaar een greep uit de technologieën die ons leven in de komende jaren drastisch veranderen. De grote invloed die ze hebben, vraagt om een nog betere risico-afweging. Marielle Stoelinga (faculteit EEMCS), hoogleraar risicomanagement voor hightech systemen aan de Universiteit Twente, ontving eerder al een Consolidator Grant van de European Research Council om een nieuw model voor een betere en geïntegreerde afweging van zowel veiligheids- als beveiligingsrisico’s bij het nemen van beslissingen te ontwikkelen.
Ze zette binnen dit project (genaamd CAESAR) belangrijke stappen om twee historisch gescheiden risico's te integreren: veiligheid (bijvoorbeeld onbedoelde ongelukken) en cybersecurity (bijvoorbeeld aanvallen door hackers).
Stoelinga: ‘Met dit PoC-project RUBICON bouwen we een softwaretool om betere beslissingen omtrent risico’s te nemen. We kijken vooral naar conflicten die ontstaan op het gebied van veiligheid en beveiliging: ‘s nachts je voordeur open laten is goed voor de veiligheid bij het uitbreken van brand, maar slecht voor de beveiliging in geval van inbraak. De RUBICON-tool moet dit soort afwegingen in kaart brengen en hun voors en tegens afwegen.’
Stoelinga noemt een aantal belangrijke aspecten van het project: ‘Binnen CAESAR hebben we eerder al een taal ontwikkeld om risicomodellen te bevragen. Deze query-taal willen we uitbouwen naar een grotere groep risicomodellen. Verder zijn veel parameters uit risicomodellen onzeker. Het is bijvoorbeeld moeilijk om te bepalen wat precies de kans op een ransomware-aanval is. Om meer grip op onzekerheden te krijgen gebruiken we technieken zoals fuzzy logic en Bayesiaanse updates. Tot slot kijken we naar krachtige algoritmen om risicomodellen door te rekenen en zo goede afwegingen te kunnen maken.’
Mariëlle Stoelinga geeft vooral onderwijs aan professionals, zoals de leergang Digital Design & Architecture.
Jeroen Leijten: NutriBone
Het maken van levende weefsels is belangrijk voor veel klinische en industriële toepassingen; denk bijvoorbeeld aan het oplossen van wachtlijsten voor donororganen, het proefdiervrij testen van geneesmiddelen en het maken van dierenleedvrij (kweek-)vlees. Het is momenteel echter nog niet mogelijk grote gemaakte weefsels in leven te houden. Levende weefsels hebben namelijk net als wij eten nodig om te overleven. Buiten het lichaam hebben weefsels geen toegang tot de voedingstoffen die normaal gesproken via de bloedbaan worden aangeboden; als gevolg hiervan verhongeren gemaakte weefsels, waardoor ze beginnen te falen. Deze nog niet opgeloste uitdaging staat in de weg dat weefselbouwtechniek ten dienste van industrieel, klinisch en maatschappelijk gebruik ingezet kan worden. Jeroen Leijten (faculteit TNW) ontwikkelde een uniek innovatief concept om dit belangrijke vraagstuk op te lossen: een methode om zelf-voedende, levende weefsels te maken.
Leijten: ‘Het NutriBone-project is gebaseerd op het logische, maar nog nooit eerder onderzochte uitgangspunt dat deze weefsels zelf voor hun eigen voedingsstoffen moeten gaan zorgen, wanneer hun omgeving dat niet kan doen. We hebben verrassenderwijs ontdekt dat het natuurlijk voorkomende nanodeeltje glycogeen langetermijnafgifte van relevante hoeveelheden van de voedingstof glucose mogelijk maakt. Het simpelweg toevoegen van dit natuurlijke nanodeeltje aan gemaakte donororganen zorgt voor langdurige overleving, versnelde weefselvorming, verminderde ontsteking, mildere immuunreacties en verbeterde doorbloeding van die organen. Omdat deze aanpak de eerste in zijn soort is, hebben we deze gepatenteerd en voorgesteld om deze vinding met behulp van deze PoC te valoriseren.’
Jeroen Leijten is samen met UT-wetenschappers Moyo Kruyt, Melvin Gurian en Liliana Moreira Teixeira bezig om deze veel belovende biomedische nanotechnologie tot een commercieel product te ontwikkelen. Accelerator Novel-T ondersteunt hen daarbij.
Leijten: ‘Het is wonderbaarlijk dat een dergelijk simpele en logische oplossing dit enorme probleem effectief kan oplossen. We zijn zeer enthousiast om met deze ontwikkeling de levens van patiënten te gaan verbeteren. Om dit te realiseren zullen we binnenkort een nieuw bedrijf oprichten.’
Jeroen Leijten geeft onderwijs binnen de UT-opleiding Biomedical Engineering.
Ondernemende topuniversiteit in Europa
Grensverleggend onderzoek genereert vaak radicaal nieuwe en innovatieve ideeën die succesvol vermarkt kunnen worden en zo maatschappelijk impact kunnen hebben. De Proof of Concept-subsidies van de ERC zijn in het leven geroepen om het commerciële en maatschappelijke innovatiepotentieel van door de ERC gefinancierd onderzoek gemakkelijker te kunnen verkennen. De wetenschappers kunnen dankzij deze impuls de volgende stap zetten in al eerder door de ERC gefinancierde onderzoek. Proof of Concept-subsidies worden toegekend op basis van een vast bedrag van 150.000.- euro voor een periode van 18 maanden.
De UT scoort al een aantal jaren uitzonderlijk goed met het binnenhalen van Proof of Concept-subsidies. Met deze nieuwe PoC’s komt de teller op dertig te staan. Daarmee behoort Twente tot de top der ondernemende universiteiten in Europa, naast instellingen zoals de universiteiten van Cambridge en Oxford (beide hebben een vergelijkbaar aantal PoC’s) en de Franse koploper Centre National De La Recherche Scientifique (69 PoC’s). In deze ronde gaan er in totaal 14 PoC’s naar Nederlandse kennisinstellingen. Het totaal aantal uitgereikte PoC’s ligt inmiddels boven de 2000.
Alle (Twentse) winnaars zijn te vinden op het dashboard van de ERC.
