Randvoorwaarden voor implementatie

Wat is nodig voor succesvolle implementatie van slimme sensortechnologie in de dementie thuiszorg? Samen met wijkverpleegkundigen en bestuurders, managers en beleidsmakers binnen ouderenzorginstellingen hebben wij dit onderzocht. Wij namen hierbij het perspectief van de thuiszorginstelling die slimme sensortechnologie duurzaam wil implementeren in de zorg voor thuiswonende cliënten met dementie. Zie hieronder een samenvatting van de meest relevante aanbevelingen.

Doelgroep

Formuleer duidelijke criteria voor cliënten waarbij de inzet van slimme sensortechnologie het meest kansrijk is. De inzet van slimme sensortechnologie wordt het meest kansrijk gezien wanneer:

  • cliënten met dementie alleen thuis wonen.
  • cliënten thuis verblijven met een Wlz-indicatie. In dat geval kan toezichthoudende sensortechnologie het Volledig Pakket Thuis (VPT) of Modulair Pakket Thuis (MPT) op verantwoorde wijze mogelijk maken.
  • de primaire mantelzorger dicht bij woont om te kunnen reageren op opvallende veranderingen in de sensordata.
Veranderingen in het zorgproces
  • Neem wijkverpleegkundigen goed mee in de overgang naar data-gedreven werken. Hun werk wordt door real-time monitoring data minder planbaar. Dit vraagt om een meer flexibele werkwijze waarin de planning van visites wordt afgestemd op de actuele situatie van de cliënt.
  • Organiseer een goed geregelde achterwacht met duidelijke verantwoordelijkheden over de opvolging van opvallende veranderingen in de sensordata (wie doet wat?). Hierbij is ook een duidelijke situatie-classificatie van belang: 1) urgente situaties (val- en dwaaldetectie), 2) niet-urgente situaties (detectie van afwijkingen in de zelfzorg), en 3) toekomstige situaties (risico-voorspellingen zoals bv. het risico op vallen).
Integratie in bestaande ICT-structuur

Integreer sensordata in het bestaande rapportage systeem (elektronische cliëntendossier) van de thuiszorginstelling, indien mogelijk. Wijkverpleegkundigen hebben de voorkeur om met een minimaal aantal systemen te werken, het liefst geïntegreerd.

Organisatie-overstijgende samenwerking

Houd bij de implementatie van sensortechnologie rekening met de trend dat thuiszorginstellingen i.v.m. een toenemende personeelskrapte steeds meer gaan samenwerken/ krachten bundelen. Zet daarom in op interoperabele informatiesystemen om data-uitwisseling tussen verschillende zorgaanbieders en integrale zorg te versimpelen.

Wet- en regelgeving

Houd rekening met de wet- en regelgeving. Voorbeelden van relevante regelingen zijn:

  • Wet Zorg en Dwang: Deze wet regelt dat cliënten alleen zulke zorg ontvangen waar zij mee instemmen en die in het zorgplan is opgenomen. Ook gevaarlijke situaties moeten met vrijwillige zorg worden opgelost.
  • AVG (algemene verordening gegevensbescherming)
  • NEN 7510: Informatiebeveiligings-norm voor de zorgsector
  • Europese verordening betreffende medische hulpmiddelen (MDR)
Bekostiging

Om te kunnen bepalen of slimme sensortechnologie voor de dementie thuiszorg in aanmerking zou komen voor structurele bekostiging zijn o.a. een aantal vragen relevant:

  • Hoe zijn de (mogelijke) kosten en baten van de technologie verdeeld over de stakeholders (zorgaanbieder, gebruiker, zorgfinancier)?
  • Wat zijn de mogelijke baten? Bijvoorbeeld: tijdsbesparing in de thuiszorg, langer thuis wonen, preventie van gezondheidsrisico’s en ontlasting van de mantelzorger kunnen binnen verschillende financieringsdomeinen vallen.
  • Welke beoordelingscriteria en bewijslasten worden gehanteerd door een potentiële financier?
  • Hoe gaat een potentiële financier om met ongeplande zorg o.b.v. real-time sensordata?
Privacy en ethiek
  • Neem privacy issues serieus. Gebruikers kunnen bezorgd zijn over zowel hun dataprivacy (bv. het delen van monitoring informatie zonder toestemming) als over hun fysieke privacy (bv. het gevoel ‘’gemonitord te worden’’) bij toepassing van sensortechnologie thuis. De mate waarin een inbreuk op fysieke privacy als problematisch wordt gezien is afhankelijk van de mate van veiligheid en zelfstandigheid (bv. uitstel opname) die gebruikers verwachten terug te krijgen. Ga het gesprek aan met cliënten en hun mantelzorgers en bespreek wat zij wel en niet willen.
  • Hou rekening met de professionele identiteit van de wijkverpleegkundige. AI-gebaseerde sensortechnologie moet ondersteunen in plaats van bepalen en mag geen vervanging zijn van de professionele blik. D.w.z. dat sensordata zodanig moet worden weergegeven dat wijkverpleegkundigen zelf conclusies kunnen trekken.

Bronnen:

Wrede, C., Braakman-Jansen, A., & van Gemert-Pijnen, L. (2022). How to create value with unobtrusive monitoring technology in home-based dementia care: A multimethod study among key stakeholders. BMC Geriatrics, 22(1), [921]. DOI: 10.1186/s12877-022-03550-1.

Wrede, C., Braakman-Jansen, A., & van Gemert-Pijnen, L. (2021). Requirements for unobtrusive monitoring to support home-based dementia care: Qualitative study among formal and informal caregivers. JMIR Aging, 4(2), [e26875]. DOI: 10.2196/26875.