Welke rol speelt het internet in de levels van huishoudens die armoede ervaren? Deze vraag stond centraal in een reeks interviews met sociaal professionals. Over dit onderzoek is onlangs een wetenschappelijk artikel gepubliceerd. In dit blogartikel van Lilian Boerkamp vindt u een beknopt overzicht van de belangrijkste bevindingen. Wilt u meer weten? Lees dan snel verder!
Digitale inclusie, armoede en sociaal werk
De online wereld kan tegenwoordig niet meer los worden gezien van de offline wereld. Voor passende digitale ondersteuning is het daarom van belang om te onderzoeken wat de rol van het internet is in verschillende levensdomeinen van huishoudens die armoede ervaren. Sociaal werkers zijn nauw betrokken bij de ondersteuning van deze huishoudens, maar hun perspectief blijft in wetenschappelijk onderzoek vaak onderbelicht. Dit onderzoek wil hier verandering in brengen. We zijn in gesprek gegaan met 14 experts, allen werkzaam in uiteenlopende uitvoerende posities in het sociaal domein. In het volledige onderzoeksartikel is een uitgebreider verslag te vinden van deze gesprekken, maar graag nemen we u in dit artikel mee in enkele opvallende bevindingen.
De rol van het internet in verschillende levensdomeinen
Wanneer in de literatuur wordt gesproken over armoede en het internet, komt vaak de link met het gebrek aan materiële zaken naar voren. Denk aan het niet bezitten van (goed functionerende) apparaten. Hoewel de sociaal werkers deze zorg ook delen, onderstreepten zij vooral de moeilijkheden die worden ervaren in het online regelen van financiële zaken. Hoewel het internet mogelijkheden biedt om overzicht te houden op financiën, zorgt de complexiteit van het internet voor veel drempels. Problemen met DigiD zijn veelvoorkomend, en het eenvoudig aanvragen van malafide leningen kan voor langdurige problemen zorgen. Ook benadrukken de sociaal werkers dat het online regelen van financiële zaken voor mensen in armoede onevenredig vaak nodig is:
“Je moet loonstrookjes uploaden, maar hoe weet je wanneer je een loonstrookje moet uploaden? Als je een hoger opleidingsniveau hebt, is dat allemaal niet nodig, maar als je leeft van een minimumloon, word je gek van alles dat iedereen van je wil weten. Bovendien wil iedere instantie weer dat de informatie op een andere manier wordt ingediend.”
De geïnterviewde experts gaven daarnaast aan dat taal een belangrijke rol speelt bij het internet. Dit geldt niet alleen voor mensen met een migratieachtergrond, maar ook voor mensen die te maken hebben met laaggeletterdheid. Dit, gecombineerd met de soms complexe taal op websites, werpt drempels op. Uit de interviews komt wel naar voren dat het internet ook een positieve rol kan spelen in het verbinden van mensen. Zo kwamen voorbeelden van Facebookpagina’s voorbij die mensen die hulp nodig hebben op een laagdrempelige manier aan elkaar koppelen. Bijvoorbeeld door maaltijden of boodschappen onderling te delen. Toch kent sociale media ook een keerzijde voor huishoudens in armoede. Je ziet anderen activiteiten ondernemen waar je zelf geen geld voor hebt, zo onderstreepte de volgende sociaal professional:
“Nu zie je allemaal leuke foto's op Instagram van mensen die naar een leuk concert of een etentje zijn geweest. Stel je voor dat je dat nooit kunt doen, of dat je dat heel lang niet kunt doen. Wat ik dan zie is dat mensen letterlijk en figuurlijk echt de deur en de gordijnen dicht doen.”
Tot slot werd de relatie tussen het internet en gevoelens van stress onderstreept door de sociaal werkers. Wanneer je zelf geen weg kunt vinden in de complexiteit van het internet, word je erg afhankelijk van het krijgen van de juiste hulp om toch redzaam te zijn. Vaak ontbreekt bij huishoudens in armoede dit netwerk echter in de directe omgeving, waardoor het vragen van hulp lastig kan zijn. De sociaal werkers roepen daarom op om de ondersteuning zo eenvoudig mogelijk te maken. Echter, het bieden van ondersteuning is slechts één zijde van de medaille: sociaal werkers benadrukken ook de verantwoordelijkheid die ligt bij (formele) instanties om hun dienstverlening zo toegankelijk mogelijk te maken.
Toekomstig onderzoek
De interviews met sociaal professionals vormden een aanzet tot het in kaart brengen van behoeftes bij digitale ondersteuning. Maar natuurlijk mag het perspectief van de huishoudens zelf ook niet ontbreken. Daarom hebben er na deze interviewreeks ook gesprekken plaatsgevonden met ouders van 18 gezinnen die zelf armoede ervaren. Graag stellen wij u zodra het artikel hierover gepubliceerd is op de hoogte van de resultaten. Houd daarom zeker deze website in de gaten om op de hoogte te blijven van de verdere ontwikkelingen binnen dit onderzoeksproject.
Heeft u vragen of wilt u meer weten over het onderzoeksproject? Neem dan contact op met Lilian Boerkamp of Alexander van Deursen.
