De afdeling Water Engineering and Management zoekt naar een evenwicht tussen natuur en menselijke behoeften. Deze afdeling loopt voorop bij het bestuderen van natuurlijke verdedigingsmechanismen tegen water, waarbij de nadruk ligt op het concept van nature-based engineering.
Wat is bature-based engineering?
Nature Based Engineering is een innovatieve aanpak die ecologische overwegingen integreert in de civiele techniek. Het is een vorm van engineering samen met de natuur. De natuur wordt gebruikt om de risico's van het veranderende klimaat het hoofd te bieden. Denie Augustijn, universitair hoofddocent Civiele Techniek, stelt dat het concept van nature-based engineering niet zwart-wit is: 'Het is een spectrum waarbij je aan de ene kant de natuur volledig haar gang laat gaan en aan de andere kant een strikt technologische oplossing hebt.'
Nature-based engineering in de praktijk
Professor Kathelijne Wijnberg, hoogleraar aan de afdeling Water Engineering and Management van de Universiteit Twente, is gespecialiseerd in kustsystemen en nature-based engineering. Ze noemt de Zandmotor een goed voorbeeld. In tegenstelling tot traditionele methodes waarbij periodiek zand wordt gestort om erosie tegen te gaan, maakt de Zandmotor gebruik van natuurlijke stromingen, waardoor stranden en duinen over een langere periode geleidelijk worden aangevuld. Deze aanpak beschermt niet alleen tegen water, maar voedt ook kwetsbare ecosystemen op het strand. Vroeger dumpten we om de paar jaar veel zand op de kust om erosie tegen te gaan, maar daarmee verstoorden we het ecosysteem. De Zandmotor zorgt ervoor dat de duinen een veilige waterkering blijven, terwijl de kwetsbare natuur kan floreren.
Kathelijne Wijnberg, Denie Augustijn and Markus Berger | Foto: Rikkert Harink
Is nature-based engineering gewoon imiteren van de natuur?
Bij nature-based engineering gaat het om meer dan alleen maar goed gebruik maken van de natuur. Als civiel ingenieurs op een nature-basedmanier werken, zoeken ze actief de samenwerking op vele gebieden. Niet alleen met waterbeheerders, maar ook met ecologen, klimaatonderzoekers en nog veel meer belanghebbenden. Nature-based engineering heeft veel verschillende functies in de natuur. De Nederlandse kwelders in de Waddenzee zijn niet alleen golfbrekers, maar ze zijn ook belangrijk voor de biodiversiteit en CO2-opslag. Deze natuurlijke kustbescherming houdt allerlei unieke soorten in stand en legt CO2 vast terwijl het ook de golven verkleint. Als je al deze functies in stand kunt houden, sla je meerdere vliegen in één klap.
Er bestaan verschillende maatregelen om de samenwerking met de natuur in het waterbeheer te verbeteren. Verschillende wetenschappers onderzoeken bijvoorbeeld de invloed van kruidenrijke planten op de sterkte van dijken, omdat ze een meer gevarieerde wortellaag creëren dan gras, dat nu nog veel gebruikt wordt. Deze initiatieven versterken niet alleen structuren, maar dragen ook bij aan de biodiversiteit. De dijk wordt een soort 'bijensnelweg'.
Als nature-based engineering zo ingewikkeld is, waarom doen we het dan?
Vanwege klimaatverandering is er een enorme behoefte aan natuurlijke oplossingen. Prognoses van het KNMI suggereren een mogelijke stijging van de zeespiegel met 17 meter in 2300. Traditionele methoden, zoals het continu verhogen van dijken, zijn dan niet meer genoeg en dat vraagt om meer veerkrachtige oplossingen. Het versnelde tempo van klimaatverandering vraagt om het opnieuw leren waarderen van benaderingen om ons aan te passen aan het veranderende natuurlijke landschap.
Wat is de volgende stap?
De onderzoekers hopen het 'nature-based' denken volledig terug te laten komen in het reguliere waterbeheer. Omdat ze ook inzien dat natuurlijke processen enorm complex zijn en niet het eeuwige leven hebben, willen ze protocollen opstellen die een grondige vergelijking tussen traditionele en op de natuur gebaseerde oplossingen mogelijk maken. Het uiteindelijke doel is om waterbeheerders te inspireren tot een meer structurele en duurzame aanpak, waarbij ze een balans vinden tussen maatschappelijke behoeften en het behoud van de natuur. De oplossing lijkt daarbij te liggen in het vermogen om ons aan te passen. Alleen dan kunnen we succesvol omlerengaan met de complexe uitdagingen van een veranderend klimaat en verstedelijkte delta's.
Dit verhaal is een aangepaste versie van een eerder verschenen artikel in Campus Magazine, editie 2023-3
