Het menselijk oog
Het hebben van twee ogen stelt ons in staat om de driedimensionale wereld om ons heen te zien. Maar elk oog afzonderlijk biedt ons iets unieks: kleurenzicht. We denken te begrijpen hoe het werkt. Onze ogen hebben een laag waarop drie verschillende soorten sensoren zijn aangebracht, de zogenaamde kegeltjes. Deze kegeltjes zijn gevoelig voor drie verschillende maar overlappende kleurgebieden van het zichtbare spectrum: rood, groen en blauw. We laten de staafjes, die werken bij weinig licht, voor nu even buiten beschouwing.
Illustratie van het menselijk ook met kegeltjes (cones) en staafjes (rods)
Kleurwaarneming
De metingen die deze kegeltjes verrichten, geven ons het gevoel van een specifieke kleur door kleuren te mengen. Bijvoorbeeld, rood plus groen geeft ons de kleur geel. Dat klinkt heel eenvoudig, maar er zijn nog steeds dingen die we niet weten. Hoeveel van deze sensoren hebben we? In welke verhouding? Hoe zijn ze verdeeld? Werken ze allemaal? Weten we eigenlijk hoe we kleuren precies waarnemen?
Ervaringen uit het dagelijks leven
In het dagelijks leven heb ik vaak discussies met mijn vrouw over kleuren. Bijvoorbeeld, als ik dat mooie groen shirt wil dragen en zij zegt: “Nee, dat is blauw.” Wetende wat ik weet, kan ik niet in discussie gaan en beweren dat ik gelijk heb, want zij kan ook gelijk hebben vanuit haar perspectief. Daarnaast zijn we misschien opgevoed in verschillende culturen door verschillende ouders. Wat als ik geleerd heb dat sinaasappels blauw zijn?
Kleurenweergave
Stel je voor dat je een dia op het scherm weergeeft en je zou kunnen inzoomen op een klein stukje van je scherm. Je zou de individuele LED's zien die specifieke kleuren uitzenden. Dit is een vergroot gedeelte van een dia op het scherm:
Wanneer je achteruit beweegt tot een bepaalde afstand, zijn deze individuele LED’s niet meer te onderscheiden en de afzonderlijke kleuren die door deze LED’s worden uitgezonden, mengen zich tot iets nieuws: wat wij waarnemen als een specifieke kleur. Het bovenstaande is een klein stukje van de volgende dia. Maar welk stukje?
Gevolgen voor beeldanalyse
Vanwege de subjectiviteit van visuele interpretatie, leggen we bij de faculteit Geo-Informatie Wetenschappen en Aardobservatie (ITC) de nadruk op kwantitatieve analyse met behulp van de werkelijke waarden of metingen in plaats van weergegeven kleuren op een scherm. Een andere consequentie van de mogelijke dubbelzinnigheid is dat visuele interpretatie workflows gebruik moeten maken van voorbeeldmomenten in plaats van beschrijvende of samenvattende kleuren. Dit maakt ook de opname van andere visuele variabelen naast kleur mogelijk zoals patronen, texturen en grootte.
De CORINE Landcover-database, uitgebracht in 1990, was gebaseerd op visuele interpretatie door meerdere mensen op meerdere locaties met behulp van satellietbeelden. De kleurcombinatie (selectie van spectrale banden om rood, groen en blauw toe te wijzen op het scherm) was vooraf gedefinieerd, maar om interpretatiesubjectiviteit te minimaliseren, kregen alle interpreteerders een interpretatiehandleiding met werkelijke voorbeelden van hoe de beelden te interpreteren.
Voorbeeld van een satallietbeeld uit de CORINE Landcover-database
Maar is een sinaasaapel oranje?
Wat betekent dit allemaal? Het betekent dat we het erover eens kunnen zijn dat we beide naar een oranje sinaasappel kijken, maar we kunnen niet garanderen dat we precies hetzelfde zien. We nemen aan van wel, maar dat hoeft niet waar te zijn voor de daadwerkelijke waarneming of meting, laat staan wat iemand ervan maakt. Vergeleken met bijvoorbeeld de fysieke meting van inkomende straling op de kegeltjes, vertaalt ons brein - beïnvloed door onze omgeving en opvoeding - de metingen naar een kleur. En kleuren kunnen zelfs verschillende betekenissen hebben in verschillende culturen of omstandigheden. Er valt nog veel meer te ontdekken!
Dus, de volgende keer dat je een afbeelding van je analyse aan iemand anders laat zien, bedenk dan dat zij misschien niet precies zien wat jij ziet!
